Türk Böbrek Vakfı (TBV) Lideri Timur Erk, diyabetin insanlık açısından bulaşıcı olmadığı halde salgın özellikleri gösteren çok kıymetli bir hastalık olduğunu ve eşlik eden birçok rahatsızlığı da beraberinde getirdiğini belirtti.
TBV’den 14 Kasım Dünya Diyabet Günü dolayısıyla yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Erk, diyabetin, halk arasındaki yaygın tabiriyle şeker hastalığının, kronik böbrek rahatsızlığına eşlik eden en önemli sağlık sorunlarından olduğunu kaydetti.
Diyaliz tedavisi gören hastaların yaklaşık yüzde 40’ının son devir kronik böbrek yetmezliğinin asıl sebebinin diyabet olduğuna işaret eden Erk, “Diyabet, insanlık açısından bulaşıcı olmadığı halde salgın hastalık özellikleri gösteren çok önemli bir hastalıktır ve eşlik eden birçok hastalığı da beraberinde getirir.” tabirini kullandı.
Diyabetin değerli nedenlerinden birinin de çok şeker tüketimi olduğunun altını çizen Erk, hareketsiz ömür nedeniyle tırmanışa geçen obezitenin Türkiye’de çok yaygın olduğuna ve sayıların dünya ortalamasının üzerinde seyrettiğine dikkati çekti.
Erk, 18 yaş altı nüfusun yaklaşık 2 milyonunu obez çocukların oluşturduğunu aktararak, şunları kaydetti:
“Sağlıksız beslenmenin yol açtığı obezite, bir domino taşı misali diyabeti, hipertansiyonu, böbrek hastalıklarını ve kalp-damar hastalıklarını tetikliyor. Diyabet, gelişmiş yahut gelişmekte olan tüm ülkeleri tehdit eden global bir sorun olarak karşımızda. Bu istikametteki tecrübeleri ve bilimsel yayınları göz önüne alarak Türk Böbrek Vakfı olarak bir unsur imza attık ve 19-25 Eylül tarihlerini ‘Dünya Şeker Tüketimine Dikkat Haftası’ olarak planladık. Mevzuyu, yurt içi ve yurt dışında paydaşlar ile ele alarak kamuoyu bilgilendirme çalışmalarını hayata geçirdik.”
“Hastaların yüzde 10’u tip-1 diyabetli”
TBV Ahmet Ermiş Diyaliz Merkezi Başhekimi ve Nefroloji Uzmanı Dr. Bilal Görçin, diyabetin pankreasta insülin salınımı veya etkisindeki tam ya da kısmi yetersizlik sonucu ortaya çıkan, kendini kanda sürekli şeker yüksekliği ile ortaya koyan kronik bir hastalık olduğunu bildirdi.
Diyabet hastalarının yüzde 90’ını oluşturan Tip-2 diyabetin ekseriyetle 40’lı yaşlarda başladığını vurgulayan Görçin, “Ailesinde şeker hastalığı olan, bilhassa yüksek doğum yüklü çocuk doğuran annelerde görülür. Ayrıyeten obezite, yüksek tansiyon, kalp hastalığı, kolesterol yüksekliği, sigara ve alkol kullanımı üzere sebepler hastalığın başlamasına yol açar. Başlangıç belirtileri çok su içme, idrara sık çıkma, gece idrara kalkma, bulanık görme, el ve ayaklarda uyuşmadır. Kilo kaybı olabilir, tedavisi ekseriyetle ağızdan alınan şeker denetim ilaçlarıdır. Tip-2’de insülin ileri dönemlerde kullanılır.” ifadelerini kullandı.
Görçin, diyabetin beyin, göz, kalp, böbrek ve bacaklardaki atardamarları bozarak organ yetmezliğine yol açtığına dikkati çekerek, açlık şekerinin 100’den düşük, HbA1c denilen son üç ayın şeker ortalamasını gösteren tetkiklerin de 6,5-7’den düşük olmasının organ hasarını önleyeceğini kaydetti.
“Hazır ve paketli gıdalardan uzak durulmalı”
TBV Renal Diyetisyeni Gökçen Efe Aydın, diyabetin en değerli nedenleri ortasında sıhhatsiz beslenme ve hareketsiz ömrün geldiğini belirtti.
Ana öğünlerin değerli bir yer tuttuğuna işaret eden Aydın, şu tekliflerde bulundu:
“Ana öğünler olan kahvaltı, öğlen ve akşam yemekleri belli bir tertip içinde yapılmalıdır. Günün en kıymetli öğünü olan kahvaltıda sağlıklı yiyecekler tercih edilmeli, peynir, yumurta, zeytin, mevsim yeşillikleri ve tam buğday ekmeği kesinlikle kahvaltı masasında olmalıdır. Öğlen ve akşam yemeklerinde ise besin çeşitliliğinin sağlanması gerekir. Dört besin kümesini oluşturan süt ve süt eserleri, etler ve kuru baklagiller, sebzeler ve meyveler ile ekmek ve tahıl kümesine dahil olan besinler tabaklarımızda yer almalıdır.”
Aydın, diyabetten kaçınmak için hazır ve paketli gıdalardan, “fast food” besinlerden ve çok şeker içeren abur cuburlardan uzak durmak gerektiğini vurguladı.
